Η σύγχρονη εξειδίκευση της γυναικολογίας/μαιευτικής
Κείμενο: Γεώργιος – Μάριος Χρ. Μακρής, Γυναικολόγος – Ογκολόγος
Η «Γυναικολογική Ογκολογία» έχει καθιερωθεί ως ιατρική ειδικότητα της γυναικολογίας/μαιευτικής, που ασχολείται με την παθολογία του γεννητικού συστήματος της γυναίκας και πιο εξειδικευμένα με τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, της μήτρας, του αιδοίου, του κόλπου, των σαλπίγγων και των ωοθηκών, ενώ σε αρκετές Ευρωπαϊκές χώρες, όπως στη Γερμανία, στα πλαίσια της Γυναικολογικής Ογκολογίας εντάσσεται και η παθολογία του μαστού.
Η Γυναικολογική Ογκολογία είναι αναγνωρισμένη από τις αρχές της δεκαετίας του 2000 και στην Ελλάδα ως επίσημη υπο-ειδικότητα της γυναικολογίας/μαιευτικής.
Η Γυναικολογική Ογκολογία στοχεύει στη βελτίωση της ποιότητας της παροχής φροντίδας στις ασθενείς με καρκίνο, κάτι που εν μέρει φαίνεται πως το έχει καταφέρει στις χώρες όπου υπάρχει οργανωμένο σύστημα υγείας και η καρκινοπαθής αντιμετωπίζεται αποκλειστικά ή στην πλειονότητα των περιπτώσεων από εξειδικευμένους γυναικολόγους-ογκολόγους.
Ο ιατρός που ασκεί την ειδικότητα της Γυναικολογικής Ογκολογίας θα πρέπει να έχει λάβει τον τίτλο του Γυναικολόγου/Μαιευτήρα και να έχει συμπληρωματικά εξειδικευτεί στη Γυναικολογική Ογκολογία σε εξειδικευμένα κέντρα Γυναικολογικής Ογκολογίας στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό, για τρία επιπλέον χρόνια.
Η Ευρωπαϊκή Εταιρία Γυναικολογικής Ογκολογίας (ESGO –European Society of Gynecological Oncology) έχει θεσπίσει το πλαίσιο της εκπαίδευσης που οφείλει να έχει ολοκληρώσει ο γυναικολόγος προκειμένου να ασκεί τη Γυναικολογική Ογκολογία.
Η εκπαίδευση περιλαμβάνει την αριστεία σε ποικίλους τομείς:
- Σε εξειδικευμένες διαγνωστικές εξετάσεις, όπως ο υπερηχογραφικός γυναικολογικός έλεγχος, η κολποσκόπηση, η υστεροσκόπηση.
- Στην ερμηνεία κυτταρολογικών ευρημάτων, στην ερμηνεία της ιστολογικής εξέτασης, της αξονικής, μαγνητικής και PET τομογραφίας.
- Στην όσο το δυνατόν πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση της ασθενούς με γυναικολογικό καρκίνο και την αποδοτική συνεργασία μεταξύ των ιατρών που εμπλέκονται στην αντιμετώπιση της νόσου, όπως παθολογοανατόμου, κυτταρολόγου, ακτινολόγου, κλινικού ογκολόγου, ακτινοθεραπευτή, πλαστικού χειρουργού, ψυχολόγου, κοινωνικού λειτουργού.
- Στο ευρύ φάσμα των χειρουργικών επεμβάσεων που μπορεί να «απαιτήσει» ένας γυναικολογικός καρκίνος, συμπεριλαμβανομένων των επεμβάσεων που πραγματοποιούνται λαπαροσκοπικά.
- Σε όλες τις μορφές θεραπείας στα πλαίσια της αντιμετώπισης του γυναικολογικού καρκίνου. Στη χημειοθεραπεία, συμπληρωματική, προεγχειρητική ή παρηγορητική χημειοθεραπεία, στην ορμονοθεραπεία και βιολογική θεραπεία αλλά και γνώσεις στην ακτινοθεραπεία.
- Στην έρευνα στον τομέα της Γυναικολογικής Ογκολογίας και στις σχετικές με αυτήν επιστημονικές δραστηριότητες.
- Στη διδασκαλία και τη διάδοση των γνώσεων της Γυναικολογικής Ογκολογίας.
Γυναικολογική Ογκολογία & Καρκίνος Μαστού
Η αύξηση των κρουσμάτων των γυναικολογικών καρκίνων έχει καταστήσει τη Γυναικολογική Ογκολογία ως μία ιδιαίτερα σημαντική ειδικότητα, τα αποτελέσματα της οποίας έχουν ήδη αποτυπωθεί στη βελτίωση της φροντίδας των πασχόντων με γυναικολογικό καρκίνο, στα αυξημένα ποσοστά επιβίωσης και στην αναβαθμισμένη ποιότητα ζωής.
Ο καρκίνος μαστού αποτελεί σε συχνότητα την πιο συνηθισμένη μορφή γυναικολογικού καρκίνου. Ωστόσο, το μεγάλο «πλεονέκτημα» της νόσου είναι ότι μπορεί να εντοπιστεί έγκαιρα με εντυπωσιακά αποτελέσματα στην αντιμετώπισή της. Η πρόληψη του καρκίνου του μαστού με υπέρηχο και μαστογραφία σε τακτά χρονικά διαστήματα, μπορεί να προλάβει τη νόσο σε πρώιμα στάδια και να οδηγήσει την ασθενή σε πλήρη ίαση.
Το ίδιο ισχύει και για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, όπου το τακτικό τεστ ΠΑΠ (κυτταρολογική εξέταση κατά Παπανικολάου), η τυποποίηση των ιών του HPV (τύποι των οποίων συνδέονται άμεσα με την ανάπτυξη γυναικολογικού καρκίνου) και ο εμβολιασμός σε νεαρή ηλικία με το εμβόλιο κατά του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας συμβάλλουν ουσιαστικά στον τομέα της πρόληψης της συγκεκριμένης κακοήθειας.
Στην περίπτωση του καρκίνου του μαστού, ο ρόλος του γυναικολόγου-ογκολόγου είναι ιδιαίτερα σημαντικός, τόσο όσον αφορά στην αντιμετώπισή του –όταν υπάρχει η σχετική εκπαίδευση –όσο και στην παρακολούθηση των ασθενών μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας.
Συγκεκριμένα:
- Οι ασθενείς που λαμβάνουν ταμοξιφαίνη θα πρέπει να ελέγχονται τακτικά για τυχόν υπερπλασία του ενδομητρίου, που αποτελεί μία από τις πιθανές παρενέργειες της ορμονικής αυτής θεραπείας.
- Οι ασθενείς με καρκίνο μαστού, που είναι φορείς μεταλλάξεων των γονιδίων BRCA1 και BRCA2 καθώς και κληρονομούμενων νόσων (σύνδρομο Li-Fraumeni) θα πρέπει επίσης να παρακολουθούνται τακτικά από εξειδικευμένο γυναικολόγο, δεδομένης της προδιάθεσής τους για εμφάνιση γυναικολογικού καρκίνου.
- Στην περίπτωση όπου ο καρκίνος μαστού αφορά προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, ο γυναικολόγος-ογκολόγος είναι ο πλέον ενδεδειγμένος για να καθοδηγήσει τη γυναίκα σωστά, τόσο στην καταστολή της ορμονικής της δραστηριότητας, όταν αυτή απαιτείται, όσο και στην αντισύλληψη και στον προγραμματισμό μιας μελλοντικής κύησης. Το ίδιο σημαντικός είναι ο ρόλος του και στην περίπτωση όπου η νόσος αναπτυχθεί κατά τη διάρκεια της κύησης.
- Στην τακτική, ετήσια παρακολούθηση των μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών –ασθενών με καρκίνο μαστού.