06 Νοέ Νεότερα δεδομένα σχετικά με τον καρκίνο του μαστού
Ο καρκίνος του μαστού παραμένει ένας από τους πιο διαδεδομένους και μελετημένους τύπους καρκίνου παγκοσμίως. Η συνεχιζόμενη έρευνα και οι εκστρατείες προσυμπτωματικού ελέγχου έχουν μάλιστα βελτιώσει σημαντικά την έγκαιρη διάγνωση της νόσου και την αποτελεσματικότητα των θεραπευτικών πρωτοκόλλων. Μια πρόσφατη έκθεση από την Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία (American Cancer Society – ACS) έχει φέρει στο προσκήνιο νέες τάσεις όσον αφορά τη συχνότητα εμφάνισης, τη θνησιμότητα και τις συνεχιζόμενες ανισότητες που επηρεάζουν τα ποσοστά επιβίωσης από τον καρκίνο του μαστού. Σύμφωνα με την έκθεση, τα ποσοστά εμφάνισης καρκίνου του μαστού αυξήθηκαν κατά 1% ετησίως από το 2012 έως το 2021, με την αύξηση να είναι ιδιαίτερα έντονη σε συγκεκριμένους υποτύπους της νόσου, συμπεριλαμβανομένων των In-Situ και θετικών σε ορμονικούς υποδοχείς καρκίνων. Αν και η θνησιμότητα από καρκίνο του μαστού έχει μειωθεί δραματικά—κατά 44% από το 1989, προλαμβάνοντας πάνω από μισό εκατομμύριο θανάτους—αυτή η πρόοδος μετριάζεται από τις συνεχιζόμενες ανισότητες.
Αύξηση εμφάνισης περιστατικών καρκίνου του μαστού (2012–2021)
Η έκθεση της ACS αποκαλύπτει ότι από το 2012 έως το 2021, τα ποσοστά εμφάνισης καρκίνου του μαστού αυξήθηκαν κατά μέσο όρο 1% ετησίως. Αυτή η αύξηση είναι αξιοσημείωτη για διάφορους λόγους, ιδίως επειδή τα ποσοστά εμφάνισης καρκίνου του μαστού ήταν σχετικά σταθερά τα προηγούμενα χρόνια, μετά από μια απότομη πτώση στις αρχές της δεκαετίας του 2000, που αποδόθηκε στη μείωση της χρήσης θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης (HRT) μετά τη συσχέτισή της με την αύξηση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του μαστού.
Τάσεις ανάλογα με τον υπότυπο του καρκίνου
Η αύξηση στη συχνότητα εμφάνισης του καρκίνου του μαστού από το 2012 έως το 2021 οφείλεται κυρίως σε δύο συγκεκριμένους υποτύπους: τον In-Situ καρκίνο του μαστού και τον θετικό για τους ορμονικούς υποδοχείς καρκίνο. Ο In-Situ καρκίνος του μαστού αναφέρεται σε περιπτώσεις όπου ο καρκίνος είναι περιορισμένος στο μαστό και δεν έχει εξαπλωθεί σε γειτονικούς λεμφαδένες ή άλλα μέρη του σώματος. Αυτό είναι το πιο πρώιμο και θεραπεύσιμο στάδιο της νόσου και η αύξηση της συχνότητας υποδηλώνει ότι περισσότερες γυναίκες διαγιγνώσκονται με καρκίνο σε πρώιμο στάδιο, πιθανώς λόγω των βελτιωμένων προσπαθειών προσυμπτωματικού ελέγχου και μεγαλύτερης ευαισθητοποίησης του πληθυσμού.
Οι θετικοί σε υποδοχείς ορμονών καρκίνοι είναι αυτοί που εκφράζουν υποδοχείς οιστρογόνων ή προγεστερόνης, που σημαίνει ότι βασίζονται σε ορμόνες για την ανάπτυξή τους. Αυτοί οι καρκίνοι τείνουν να αναπτύσσονται πιο αργά από τους αρνητικούς σε υποδοχείς ορμονών και συχνά ανταποκρίνονται καλύτερα σε ορμονικές θεραπείες, όπως η ταμοξιφαίνη ή οι αναστολείς αρωματάσης. Η αύξηση της συχνότητας εμφάνισης των θετικών σε υποδοχείς ορμονών καρκίνων μπορεί να συνδέεται με παράγοντες του τρόπου ζωής, όπως η παχυσαρκία, η οποία έχει αποδειχθεί ότι αυξάνει τα επίπεδα οιστρογόνων και τον κίνδυνο για αυτούς τους τύπους καρκίνου. Επιπλέον, οι αλλαγές στα αναπαραγωγικά πρότυπα, όπως η καθυστερημένη τεκνοποίηση και τα χαμηλότερα ποσοστά γονιμότητας, μπορεί επίσης να συμβάλλουν σε αυτή την τάση, καθώς αυτοί οι παράγοντες επηρεάζουν τα επίπεδα ορμονών καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μιας γυναίκας.
Ομάδες πληθυσμού που βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο του μαστού
Η έκθεση τονίζει δύο συγκεκριμένες ομάδες στις οποίες η αύξηση στη συχνότητα εμφάνισης καρκίνου του μαστού ήταν ιδιαίτερα αυξημένη: τις γυναίκες κάτω των 50 ετών και τις Αμερικανίδες γυναίκες ασιατικής ή νησιωτικής καταγωγής του Ειρηνικού.
Ο καρκίνος του μαστού είναι συνήθως πιο κοινός σε γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας, με την πλειοψηφία των περιπτώσεων να εμφανίζονται σε γυναίκες άνω των 50. Ωστόσο, η πρόσφατη αύξηση της εμφάνισής του σε νεότερες γυναίκες προκαλεί ανησυχία. Ενώ οι λόγοι πίσω από αυτή την τάση δεν είναι πλήρως κατανοητοί, διάφοροι παράγοντες μπορεί να εμπλέκονται. Αυξημένα ποσοστά παχυσαρκίας, αλλαγές στις αναπαραγωγικές συμπεριφορές (όπως η απόκτηση λιγότερων παιδιών και ο μικρότερος χρόνος θηλασμού) και η έκθεση σε ζημιογόνες χημικές ουσίες που διαταράσσουν το ενδοκρινικό σύστημα συνδυαστικά φαίνεται πως συμβάλλουν στην αύξηση των περιπτώσεων καρκίνου του μαστού σε νεότερες γυναίκες.
Ο πρώιμης έναρξης καρκίνος του μαστού τείνει να είναι πιο επιθετικός και μπορεί να εμφανιστεί σε πιο προχωρημένο στάδιο σε σχέση με τον καρκίνο του μαστού σε γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας, γεγονός που καθιστά ζωτικής σημασίας την ανεύρεση και την αντιμετώπιση των παραγόντων κινδύνου που συμβάλλουν σε αυτή την ανησυχητική τάση. Επιπλέον, οι νεότερες γυναίκες συχνά βιώνουν ορισμένες προκλήσεις και ανησυχίες που σχετίζονται με τη διάγνωση και τη θεραπεία του καρκίνου του μαστού. Οι ανησυχίες αυτές αφορούν στη γονιμότητα και τις πιθανές μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της θεραπείας του καρκίνου στη συνολική υγεία τους.
Οι γυναίκες αυτών των πληθυσμών έχουν ιστορικά χαμηλότερα ποσοστά εμφάνισης καρκίνου του μαστού σε σύγκριση με άλλες φυλετικές και εθνοτικές ομάδες. Ωστόσο, η έκθεση της ACS δείχνει ότι αυτή η πληθυσμιακή ομάδα έχει παρουσιάσει σημαντική αύξηση στις διαγνώσεις καρκίνου του μαστού τα τελευταία χρόνια. Αυτή η τάση μπορεί να οφείλεται εν μέρει στην υιοθέτηση καθημερινών συνηθειών του δυτικού κόσμου, όπως ορισμένες όχι τόσο ωφέλιμες διατροφικές συνήθειες, σωματική αδράνεια και τάση προς την παχυσαρκία, οι οποίες είναι γνωστό ότι αυξάνουν τις πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου του μαστού. Επιπλέον, οι γυναίκες αυτές μπορεί να αντιμετωπίζουν εμπόδια ως προς την έγκαιρη διάγνωση, συμπεριλαμβανομένης της περιορισμένης πρόσβασης στην υγειονομική περίθαλψη και πολιτιστικών παραγόντων που αποθαρρύνουν τον τακτικό έλεγχο.
Μείωση της θνησιμότητας και ο ρόλος της έγκαιρης διάγνωσης
Αν και η αύξηση της συχνότητας εμφάνισης καρκίνου του μαστού είναι ανησυχητική, υπάρχει και θετική είδηση: η θνησιμότητα από καρκίνο του μαστού έχει μειωθεί κατά 44% από το 1989. Αυτή η αξιοσημείωτη μείωση μεταφράζεται σε πάνω από 500.000 λιγότερους θανάτους κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Η μείωση της θνησιμότητας οφείλεται κυρίως στις προόδους στον προσυμπτωματικό έλεγχο και τα θεραπευτικά πρωτόκολλα.
Πρόοδος στην έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του μαστού
Η μαστογραφία, η πιο ευρέως χρησιμοποιούμενη απεικονιστική εξέταση ελέγχου για τον καρκίνο του μαστού, έχει διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στον εντοπισμό του σε πρώιμα, πιο διαχειρίσιμα στάδια. Ο τακτικός προσυμπτωματικός έλεγχος επιτρέπει τον εντοπισμό In-Situ καρκινικών όγκων προτού έχουν την ευκαιρία να εξαπλωθούν, βελτιώνοντας σημαντικά τα ποσοστά επιβίωσης και πλήρους ίασης. Η αυξημένη ευαισθητοποίηση για τον καρκίνο του μαστού και οι προσπάθειες ενίσχυσης των τακτικών ελέγχων έχουν επίσης συμβάλει στην έγκαιρη διάγνωση της νόσου. Η αύξηση της συχνότητας εμφάνισης καρκίνου του μαστού, ιδίως των In-Situ όγκων, αντανακλά την επιτυχία αυτών των προγραμμάτων ευαισθητοποίησης και υπενθύμισης της σημασίας των τακτικών προληπτικών ελέγχων. Ωστόσο, αρκετές γυναίκες δυστυχώς δεν έχουν πρόσβαση σε υποδομές που προσφέρουν ποιοτικές απεικονιστικές και λοιπές εξετάσεις που συμβάλλουν στην ανίχνευση του καρκίνου.
Βελτιώσεις στη θεραπεία που εφαρμόζεται για τον καρκίνο του μαστού
Η θεραπεία για τον καρκίνο του μαστού έχει επίσης βελτιωθεί δραματικά τις τελευταίες δεκαετίες. Η ανάπτυξη στοχευμένων θεραπειών, όπως οι αναστολείς του HER2 και οι θεραπείες ορμονικής υποκατάστασης, έχει επιτρέψει την πιο εξατομικευμένη θεραπεία βάσει των ειδικών χαρακτηριστικών του καρκίνου κάθε ασθενούς. Επιπλέον, οι πρόοδοι στις χειρουργικές τεχνικές, την ακτινοθεραπεία και τη χημειοθεραπεία έχουν βελτιώσει τόσο την επιβίωση όσο και την ποιότητα ζωής των ασθενών με καρκίνο του μαστού.
Ωστόσο, παρά τις προόδους που έχουν γίνει, δεν έχουν ωφεληθεί όλες οι γυναίκες εξίσου από τις βελτιώσεις στα θεραπευτικά πρωτόκολλα για τον καρκίνο του μαστού. Οι φυλετικές και εθνοτικές ανισότητες συνεχίζουν να διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στον καθορισμό των αποτελεσμάτων ίασης του καρκίνου του μαστού, όπως φαίνεται από το συνεχιζόμενο χάσμα της θνησιμότητας μεταξύ έγχρωμων γυναικών και γυναικών άλλων φυλετικών και εθνοτικών ομάδων.
Ανισότητες στη θνησιμότητα από καρκίνο του μαστού
Η έκθεση της ACS υπογραμμίζει μια ανησυχητική τάση: παρά τη σημαντική πρόοδο στη μείωση της συνολικής θνησιμότητας από καρκίνο του μαστού, εξακολουθούν να υπάρχουν ανισότητες μεταξύ φυλετικών και εθνοτικών ομάδων. Οι έγχρωμες γυναίκες, ειδικότερα, αντιμετωπίζουν δυσανάλογα υψηλά ποσοστά θνησιμότητας, ενώ οι ιθαγενείς Αμερικανίδες γυναίκες δεν έχουν δει καμία βελτίωση στη θνησιμότητα από καρκίνο του μαστού για πάνω από τρεις δεκαετίες. Μάλιστα, οι έγχρωμες γυναίκες είναι πολύ πιο πιθανό να διαγνωστούν με πιο επιθετικούς τύπους καρκίνου του μαστού, γεγονός που δυσκολεύει ακόμα περισσότερο τις πιθανότητες επιτυχούς θεραπείας.
Η αντιμετώπιση αυτών των ανισοτήτων απαιτεί κατά συνέπεια μια πολύπλευρη προσέγγιση που περιλαμβάνει τη βελτίωση της πρόσβασης σε ποιοτική υγειονομική περίθαλψη, την αύξηση της ευαισθητοποίησης για τον κίνδυνο και τον έλεγχο του καρκίνου του μαστού και τη διασφάλιση ότι κάθε γυναίκα ανεξαιρέτως λαμβάνει την κατάλληλη φροντίδα με βάση τις εξατομικευμένες ανάγκες της.
Το μέλλον: Αντιμετώπιση των ανισοτήτων και επιτάχυνση της προόδου
Η έκθεση της ACS τονίζει την ανάγκη για συνέχιση των προσπαθειών αντιμετώπισης των φυλετικών, εθνοτικών και κοινωνικοοικονομικών ανισοτήτων, οι οποίες συμβάλλουν στις ανισότητες στα αποτελέσματα της αντιμετώπισης του καρκίνου του μαστού. Για να μειωθεί περαιτέρω η θνησιμότητα από καρκίνο του μαστού και να κλείσει το χάσμα στα αποτελέσματα για τις περιθωριοποιημένες ομάδες, είναι απαραίτητο να δοθεί προτεραιότητα σε ορισμένες βασικές στρατηγικές. Πρώτον, είναι αναγκαία η βελτίωση της πρόσβασης στον προληπτικό έλεγχο και την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του μαστού. Η διεύρυνση της πρόσβασης των γυναικών στη μαστογραφία και σε άλλα εργαλεία πρώιμης διάγνωσης, ειδικά σε κοινότητες όπου η πρόσβαση σε υποδομές υψηλής ποιότητας ιατρικής φροντίδας είναι περιορισμένη, είναι κρίσιμη για την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του μαστού σε στάδια που είναι πιο θεραπεύσιμα.
Επίσης, η έρευνα σχετικά με τις βιολογικές διαφορές που συμβάλλουν στις ανισότητες στα αποτελέσματα του καρκίνου του μαστού, ιδιαίτερα μεταξύ των έγχρωμων γυναικών, είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη πιο αποτελεσματικών θεραπειών για τους επιθετικούς υποτύπους καρκίνου, όπως ο τριπλά αρνητικός καρκίνος του μαστού.
Πέρα από την έρευνα, οι εκστρατείες δημόσιας υγείας που ενισχύουν την ευαισθητοποίηση για τους παράγοντες κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του μαστού, τη σημασία του έγκαιρου προληπτικού ελέγχου και τη διαθεσιμότητα των θεραπευτικών επιλογών μπορούν να συμβάλουν στη μείωση των ανισοτήτων στα αποτελέσματα αντιμετώπισης του καρκίνου του μαστού. Τέλος, η διασφάλιση ότι όλες οι γυναίκες, ανεξαρτήτως φυλής, εθνικότητας ή κοινωνικοοικονομικής κατάστασης, έχουν πρόσβαση σε έγκαιρη και ποιοτική φροντίδα, είναι απαραίτητη για τη βελτίωση των αποτελεσμάτων στην αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού. Αυτό περιλαμβάνει την αντιμετώπιση ζητημάτων που αφορούν την ασφαλιστική κάλυψη, τη μεταφορά και άλλα πρακτικά εμπόδια που δυσχεραίνουν την πρόσβαση στην ποιοτική και ουσιαστική φροντίδα.
Η έκθεση της Αμερικανικής Αντικαρκινικής Εταιρείας αναδεικνύει τόσο την πρόοδο που έχει σημειωθεί στη μείωση της θνησιμότητας από καρκίνο του μαστού όσο και τη σημαντική δουλειά που έχει ακόμα να γίνει. Παρόλο που η συνολική θνησιμότητα από καρκίνο του μαστού έχει μειωθεί σημαντικά, οι ανισότητες στα αποτελέσματα συνεχίζουν να επηρεάζουν δυσανάλογα τις ορισμένες πληθυσμιακές ομάδες. Σκοπός μου ως Χειρουργός Μαστού, είναι να συνεισφέρω στη μείωση της θνησιμότητας από καρκίνο του μαστού και να διασφαλίσω ότι όλες οι γυναίκες έχουν ίσες ευκαιρίες να βγουν νικήτριες μετά από τη διάγνωση καρκίνου του μαστού.