31 Μαρ Συνέντευξη της χειρουργού μαστού Φιορίτας Πουλακάκη στο περιοδικό Marie Claire Μαρτίου
Η πρόεδρος του ιδρύματος Βuild a Bridge απαντά σε όλες τις απορίες που μπορεί να υπάρχουν πριν ή μετά από ένα χειρουργείο μαστού, περιγράφει τις σύγχρονες χειρουργικές τεχνικές και τονίζει τη σημασία της προεγχειρητικής χημειοθεραπείας, στο πλαίσιο του μεγάλου αφιερώματος του Marie Claire για τις μικρές και μεγαλύτερες νίκες μας κατά του καρκίνου του μαστού, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας στις 08/03.
Το θεμέλιο για όλες τις διεκδικήσεις είναι η καλή υγεία. Φέτος λοιπόν αποφασίσαμε να τιμήσουμε την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας (08/03) με ένα αφιέρωμα σε πέντε προσωπικότητες που έχουν καταφέρει, από διαφορετικό μέτωπο η καθεμία, μικρές και μεγαλύτερες νίκες ενάντια σε μια από τις πιο κοινές απειλές της, τον καρκίνο του μαστού.
H Φιορίτα Πουλακάκη, χειρουργός μαστού και πρόεδρος του ιδρύματος Build a Bridge, απαντά στο Marie Claire για όλες τις απορίες που μπορεί να υπάρχουν πριν ή μετά από ένα χειρουργείο μαστού, περιγράφει τις σύγχρονες χειρουργικές τεχνικές και τονίζει τη σημασία της προεγχειρητικής χημειοθεραπείας.
Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια κινητοποίηση ως προς την πρόληψη, βλέπετε όντως κάτι ν’ αλλάζει;
«Yπάρχει αλλαγή, τη βλέπουμε στην Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο. Πάρα πολύ λίγες είναι αυτές οι γυναίκες που δεν έχουν ακούσει ποτέ ότι η πρόληψη σώζει ζωές και ότι σε κάποια φάση της ζωής τους πρέπει να κάνουν εξετάσεις ώστε να τις δει κάποιος γιατρός. Υπάρχει καλλιέργεια μιας κουλτούρας πρόληψης με την καθιέρωση προγραμμάτων προληπτικού ελέγχου πληθυσμού (screening) που μέχρι πολύ πρόσφατα δεν προβλεπόταν από το εθνικό σύστημα υγείας. Βλέπουμε ότι όταν έρχεται το μήνυμα υπενθύμισης για έλεγχο, πολλές γυναίκες έχουν ήδη προγραμματίσει, από μόνες τους, μαστογραφία. Το screening βοηθάει λοιπόν κυρίως όσες είναι κάπως αμελείς – αυτό είναι καθαρά θέμα ψυχοσύνθεσης, γιατί όλες ξέρουν ότι πρέπει να κάνουν μαστογραφία και να τις δει γιατρός αλλά μπορεί και να το ξεχάσουν για κάνα δυο χρόνια».
Ποια είναι η σωστή στιγμή να ξεκινήσουμε τις προληπτικές εξετάσεις;
«Αν υπάρχει κληρονομικό ιστορικό καρκίνου του μαστού, η σύσταση είναι να αρχίσει ο εντατικός έλεγχος δέκα χρόνια πριν από την εμφάνιση καρκίνου στην οικογένεια. Π.χ., αν νόσησε η μητέρα μας, η γιαγιά μας, η θεία μας στα 40 της, εμείς πρέπει να ξεκινήσουμε στα 30 μας».
Ποιες είναι οι επιλογές στις χειρουργικές επεμβάσεις για τον καρκίνο του μαστού και σε ποια περίπτωση επιλέγεται η καθεμία;
«Πρακτικά, έχουμε δυο κατηγορίες επεμβάσεων: Τις συντηρητικές επεμβάσεις, όπου διατηρούμε το μαστό και αφαιρούμε μόνο το κομμάτι που πάσχει, δηλαδή τον όγκο μ’ ένα κομμάτι υγιούς μαστού γύρω γύρω, που λέγονται τεταρτεκτομές και ογκεκτομές, και τις πιο ριζικές επεμβάσεις, που είναι οι μαστεκτομές. Κάθε επέμβαση του μαστού πρέπει να συνοδεύεται από έλεγχο της μασχαλιαίας κοιλότητας με βιοψία του λεμφαδένα φρουρού και σε κάποιες περιπτώσεις – ευτυχώς όλο και λιγότερες – πρέπει κάποιος να προχωρήσει και σε καθαρισμό της μασχάλης, δηλαδή σε λεμφαδενικό καθαρισμό».
Σε ποιο στάδιο βρίσκεται ο καρκίνος του μαστού όταν τελικά καταλήγουμε στη μαστεκτομή;
Τι πρέπει να γνωρίζει μια γυναίκα πριν από ένα χειρουργείο; Και τι ακολουθεί μετά;
«Συνήθως η αισθητική αποκατάσταση είναι πολύ καλή και στις περισσότερες τεταρτεκτομές δεν φαίνεται κάτι. Αν όμως είμαστε σίγουροι ότι θα υπάρχει κάποια μικρή δυσμορφία ή ανισομαστία, πρέπει να έχουμε ενημερώσει την ασθενή για το τι να περιμένει».
Μετά από ένα χειρουργείο η ζωή γίνεται και πάλι φυσιολογική;
«Πολύ γρήγορα. Για 24 ώρες μετά το χειρουργείο συστήνουμε στις ασθενείς να μην οδηγήσουν, να μη χειριστούν επικίνδυνα μηχανήματα γιατί έχουν πάρει γενική αναισθησία, και για λίγες ημέρες ν’ αποφύγουν την έκθεση στο νερό (θάλασσα και ντους). Κατά τα άλλα δεν αλλάζει τίποτα και δεν υπάρχει ιδιαίτερα δύσκολη αποθεραπεία. Μπορούν να επιστρέψουν στην οικογένεια, στην εργασία και στις υποχρεώσεις τους χωρίς κανένα πρόβλημα».
Υπάρχει περίπτωση να μετατραπεί κάποτε ο καρκίνος σε χρόνια νόσο;
«Αυτή η ερώτηση απασχολεί πολύ την επιστημονική κοινότητα, δηλαδή το ποιος είναι ο ορισμός του πρώιμου καρκίνου του μαστού. Για τους ογκολόγους και τους χειρουργούς μαστού, είναι αυτός που δεν έχει γίνει μεταστατικός. Ένα αρχικό στάδιο είναι είτε το προκαρκινοματώδες 0 είτε ένα στάδιο όπου δεν έχουν νοσήσει ακόμη οι λεμφαδένες. Χωρίς όμως αυτό να είναι θεσμοθετημένο. Σίγουρα όσο πιο νωρίς διαγνωστεί ένας καρκίνος τόσο καλύτερη πρόγνωση θα έχει».
Υπάρχουν σύγχρονες χειρουργικές τεχνικές και, αν ναι, ποιες;
«Έχουμε ενσωματώσει τεχνικές της πλαστικής χειρουργικής στην καθημερινή μας πράξη, με αποτέλεσμα οι τεταρτεκτομές που κάποτε άφηναν τεράστιες τομές, άσχημη εικόνα και βαθουλώματα τώρα πια να μην αφήνουν μεγάλο έλλειμμα».
Μπορούν όλες οι γυναίκες που έχουν υποστεί μαστεκτομή να προχωρήσουν σε αποκατάσταση μαστού και θηλής;
«Κι αυτή η περίπτωση έχει πολύ συγκεκριμένες ενδείξεις. Μια γυναίκα που έχει μεγάλη συννοσηρότητα έχει άλλα προβλήματα. Μπορεί, για παράδειγμα, να παίρνει πολλά φάρμακα. Επίσης μια βαριά καπνίστρια ή μια γυναίκα μεγάλης ηλικίας δεν είναι καλή υποψήφια. Το κριτήριό μας είναι ο κίνδυνος να μην πάει κάτι καλά με την αποκατάσταση και να καθυστερήσουν οι άλλες θεραπείες της. Ο στόχος μας δεν είναι να φύγουμε με ένα ωραίο στήθος αλλά να μη χάσουμε χρόνο από τη χημειοθεραπεία και την ακτινοβολία. Πάντα προέχει η ογκολογική ασφάλεια των ασθενών και ακολουθεί το αισθητικό αποτέλεσμα. Σε δεύτερο χρόνο, όταν η ασθενής θα έχει εξασφαλιστεί ογκολογικά, μπορεί να προχωρήσει στην αποκατάσταση με την ησυχία της».
Σε ποιο βαθμό είναι ενήμερες οι γυναίκες για τη δυνατότητα προεγχειρητικής χημειοθεραπείας;
«Είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουν ότι η προεγχειρητική χημειοθεραπεία μπορεί να είναι η καλύτερη λύση ως πρώτη επιλογή. Υπάρχουν συγκεκριμένοι τύποι όγκων, δυστυχώς πιο επιθετικοί, για τους οποίους ενδείκνυται πάρα πολύ η προεγχειρητική χημειοθεραπεία, η οποία μπορεί να μετατρέψει μια επέμβαση μαστεκτομής σε συντηρητική επέμβαση και να διατηρηθεί ο μαστός».
Υπάρχει ισότιμη πρόσβαση όλων των ασθενών με καρκίνο του μαστού στις εξειδικευμένες υπηρεσίες;
«Σκεφτείτε μια γυναίκα να πρέπει να φύγει από ένα ακριτικό νησί με εννιά μποφόρ, ώστε να πάει να κάνει μαστογραφία, και αναγκαστικά να το αναβάλει. Στη συνέχεια να περνάνε ακόμα και δύο μήνες μέχρι να βρει γιατρό, μέρος για τη διαμονή της, τρόπο να καλύψει τα μεταφορικά έξοδα…».
Από πού προήλθε η έμπνευσή σας για το Βuild a Bridge Foundation;
«Από τους ασθενείς μας. Είναι κάτι που κάναμε από πάντα. Δεν υπήρχε περίπτωση ν’ αρνηθούμε ποτέ σε κάποιον τις υπηρεσίες μας επειδή δεν είχε τα απαραίτητα χρήματα. Το πρόβλημα ήταν πάντα ποιος θα πληρώσει το νοσοκομείο και όταν κάποιος δεν είχε ούτε ΕΟΠΥY ήταν πολύ μεγάλο το κόστος. Κάποιες φορές τα καλύπταμε εμείς οι ίδιοι, αλλά δεν γινόταν αυτή η μέθοδος να έχει μεγάλη έκταση. Έξι μήνες πριν δημιουργήσουμε τον οργανισμό, κάποια αγαπημένη μου ασθενής χρειάστηκε να χειρουργηθεί και για να τα καταφέρει ξεκίνησε να ψάχνει πώς θα πουλήσει το σπίτι της. Αυτό μου φάνηκε γιγάντιο και είπα πως έπρεπε επιτέλους να βρούμε έναν τρόπο να βοηθήσουμε όσο περισσότερους ανθρώπους γίνεται.
Έχουμε ακούσει για πολλές γυναίκες που αντιμετωπίζουν θαρραλέα τη νόσο αλλά και το ενδεχόμενο μιας μαστεκτομής. Ποια είναι η συμβολή των γιατρών σε αυτό;
Εσείς με ποιον τρόπο κατευθύνετε/συμβουλεύετε τις ασθενείς σας;
Κι αν έρθει η δύσκολη στιγμή ν’ αναρωτηθούν “γιατί έτυχε σε εμένα”;
«Η απάντηση είναι μία: “Γιατί όχι σ’ εσένα;”. Όταν μιλάμε για νούμερα όπως μία στις οχτώ γυναίκες, γιατί να είσαι στο εφτά ή στο ένα; Όπως μπορεί να συμβεί στην καθεμία, συνέβη και σ’ εσένα. Ο κόσμος νιώθει ενοχές, πολλές γυναίκες θεωρούν ότι έχουν κάνει κάτι λάθος. Και είναι κάτι που ακούω συνέχεια, “μα δεν καπνίζω, μα έχω καλό σωματικό βάρος, θήλασα, έχω καλό ιστορικό, γιατί να μου συμβεί;”. Η απάντηση είναι ότι μπορεί να συμβεί στον οποιονδήποτε».